Andries Con

Eef Verkade

Andries is een zoon van diamantslijper Samuel Con en Betje Mof, beiden geboren Amsterdammers. Andries werd bakker, en hij verstond kennelijk zijn vak want hij werd ook bakkerspatroon / meesterbakker. Op zijn 27ste trouwde hij met de twee jaar jongere Judith Polak.

Hoewel Andries en Judith beiden uit grote gezinnen kwamen, met twaalf respectievelijk negen kinderen, kregen zij pas na veertien jaar huwelijk hun enige zoon: Jacob. 

Op enig moment zijn ze in de Blasiusstraat komen wonen, op nummer 28-huis, tegenover de Oost-Europese sjoel op het hoekje van de Swammerdamstraat. 

Het huis was al sinds jaar en dag in gebruik als Joodse bakkerij. Eerst die van Grabandt - dat was in 1893; de huizen waren toen nog bijna nieuw. Vanaf 1906 was het de bakkerij van Jozef Vorst en daarna dus die van de Cons. Andries was de bakker, Judith werkte als verkoopster, en ook Jacob werkte mee. 

Er waren veel bakkers in de buurt: schuin tegenover de Cons, op nummer 41, was bakkerij De Haan; ook bakker Hartog uit de Ruyschstraat (tegenwoordig Wibautstraat) zat er al. En op nummer 113 was de bakkerij gevestigd van de maatschappelijk betrokken en activistische bakker Israel Levisson.

In juli 1943 werd de bakkerij van Andries als Joodsch Lokaal aangemerkt: toen mochten alleen Joden daar nog komen kopen. In september 1943 verhuisde het gezin naar de andere kant van het spoor: naar de Tugelaweg 70, waar op 28 september de nieuwe bakkerij openging. Werden de omstandigheden in de Swammerdambuurt te zwaar om er te blijven? Volgens De Atlas van een Bezette Stad van Bianca Stigter was de Transvaalbuurt een fuik waarin Joodse Amsterdammers werden gedreven om van daaruit te worden gedeporteerd.

De hele verhuizing en de opening van de nieuwe winkel bleken dan ook maar voor enkele weken. In de herfst van 1943 werd het hele gezin gedeporteerd naar Auschwitz, waar Andries en Judith op dezelfde novemberdag zijn vermoord. Ook David van 20 jaar trof een paar maanden later dat ongelooflijk tragische lot.

Op het herdenkingsplankje staat Andries' naam in een geschilderde challah (vlechtbrood), met echte maanzaadjes. 

bronnen: joodsamsterdam.nl, stadsarchief Amsterdam, volkorenbrood.nl, oost-online.nl