Géza Berger

Gèza Berger wordt geboren in Boedapest, Hongarije als zoon van Moritz (Berger) en Paula (Breslauer).
Nadat hij aan een Duitstalige school Scheikundige wordt gaat hij door met studeren in Groningen in 1919. Met succes want in 1922 is hij assistent bij de Groninger Universiteit en behaald hij zijn diploma van scheikundig ingenieur. 

Dan gaat hij werken in Wageningen als scheikundige aan het Laboratorium voor Organische Chemie van 1922 tot 1941 (Landbouw Hogeschool). Het laboratorium was toen gevestigd in de Heerenstraat op nr. 16. (De gebouwen van de Universiteit staan hier al een tijdje niet meer; er zijn nu nieuwbouw appartementen). In de periode dat Gèza in Wageningen werkt promoveert hij tot dokter-ingenieur. Dat doet hij aan de Technische Hochschule in Aken. Een van zijn taken is het begeleiden van kandidaatstudenten als practicumleider en het geven van cursussen in de scheikunde. Op 22 november 1940 wordt hij geschorst door de Duitse bezetters samen met andere hoogleraren en docenten vanwege zijn joodse afkomst. Op 1 maart 1941 volgt dan zelfs ontslag.

Gèza is dan nog steeds ín voor de wetenschap, want ondanks zijn schorsing en ontslag gaat hij door met onderzoek 'de synthese van ascorbinezuur (vitamine C). Hij schrijft zich in als student en gaat door met zijn vak waar hij zoveel passie voor heeft. Dit doet hij volledig op eigen kosten. De rector en assessoren faciliteren hem hierbij door een eigen lokaal toe te wijzen voor het onderzoek. Er komt een moment waarop dat ook niet meer lukt, dan gaat hij naar Amsterdam op 1 september 1941.

Over zijn persoonlijke leven: 

Tijdens zijn Wageningse tijd is Gèza getrouwd met Annette Vos, een onderwijzeres uit Groningen. Vermoedelijk kent hij haar uit zijn Groningse tijd. Hij trouwt met haar in 1923. In 1927 krijgen ze een zoon. Vanaf hun huwelijk in 1923 wonen ze in Heelsum, totdat zijn vrouw in 1931 naar Amsterdam vertrekt met zijn zoon. Gèza gaat na hun vertrek wonen op de Lawickse Allee 14 in Wageningen. Waarom ze apart gingen wonen weet ik niet, gingen ze scheiden of was het alleen van tafel en bed? Had Annette het niet naar haar zin in Heelsum/Wageningen? Of was er een andere reden? Ik heb geen idee. 

In ieder geval gaat Gèza - als hij moet stoppen in september 1941 met zijn onderzoek in Wageningen -  naar Amsterdam om daar te gaan wonen (september 1941). Het lijkt logisch dat hij dichter (bij zijn vrouw en) zoon wilde wonen. 

In juni 1942 wordt hij overgebracht naar het als zwaar bekend staande werk- en doorvoerkamp in Amersfoort en vandaar via Kamp Westerbork naar Auschwitz. Zijn vrouw en zoon overleven de oorlog. In de buurt van het Bassecour is een herdenkingssteen voor hem gelegd, dichtbij de plek waar zijn laboratorium was.

Ik heb de naam van Gèza Berger gekozen omdat hij uit hetzelfde geboortejaar komt als mijn eigen oma Maria van den Berg die geboren werd in Kampen. In de tijd van de oorlog had zij vier kinderen en een zieke man. Door me in te lezen en leven in zijn leven kan ik me tegelijkertijd ook beter inleven in het leven  van mijn oma. Het was voor haar ook een moeilijke tijd, omdat haar man ziek was en ze toch voor vier kinderen moest zorgen en er weinig te eten was. En wat ook een boel verschillen. Mijn oma is maar liefst 97 jaar geworden en ik als kleinkind heb het voorrecht gehad haar te leren kennen. Gèza werd maar 50 jaar en zijn zoon was toen nog maar 15 jaar. Wat een lot heeft Gèza Berger getroffen, en daarmee ook zijn zoon, zijn vrouw, zijn familie. 

Ik herdenk Gèza Berger en buig voor zijn lot.

Met respect en in liefde,

Caroline

Bronnen: